Akreditif, ticarette yer alan bir ödeme yöntemi olarak ithalatçının talebine göre oluşturulan, bir banka tarafından ihracatçıya belli şartlar altında ödeneceği hususunda verilen garanti olarak ifade edilmektedir. Bankalar ile yapılan bir anlaşma türüdür. İngilizcede “Letter of Credit” olarak belirtilir ve L/C olarak görülür.
Akreditifin oluşturulması için dört taraf mevcuttur. Bu taraflar ithalat yapan kurum, bu kurumun bankası, ihracat yapan kurum ile aradaki bağlantıyı sağlayacak yurt dışı bankası bir diğer deyiş ile muhabir bankadır. Akreditif işlemlerinde amir, amir banka, lehtar ve lehtar bankası olarak da taraflar yer alabilmektedir. Bu tanımlarda amir ithalat yapan tarafı, lehtar ise ihracat yapan tarafı belirtmektedir. Bu belirtilen dört taraftan biri bile olmadığı takdirde akreditif işleminin yapılması mümkün olmamaktadır.
Akreditif Çeşitleri Nelerdir?
Akreditifin birçok çeşidi vardır. Akreditif yaparken akreditifin çeşitleri hakkında bilgi sahibi olmak tarafların akreditif işlemlerini yaptıkları ticarete daha uygun bir biçimde yapmalarını sağlamaktadır. Uluslararası ticarette ödememe gibi risklerin ortadan kaldırılması amacı ile akreditif tercih edilmektedir. Başlıca akreditif çeşitleri şöyledir:
– Kabili Rücu Akreditif: Cayılabilir akreditif olarak da bilinmektedir. İthalatçının akreditif açtığı banka istediği her anda bu kredinin iptal edilebileceği şeklinde oluşturulmaktadır. Söz konusu malın bedelinin ödeneceğine ilişkin bir garanti kesin olarak verilmemektedir.
– Gayri-Kabili Rücu: Cayılamaz şeklinde oluşturulan bir akreditif çeşididir. Cayılma için bütün tarafların onayının alınması gerekir. Bunun dışında bir iptal mümkün değildir. Banka tarafından şartlar yerine getirildiği sürece ödeme taahhüdü mevcuttur.
– Teyitsiz Akreditif: Herhangi bir garanti bulunmayan akreditif türüdür. Açılan akreditifte muhabir banka, amir bankanın teyidine gerek duymaksızın satıcı tarafın lehine oluşturulur.
– Teyitli Akreditif: Muhabir bankanın teyit ettiği ve konu edilen malın bedelinin ödeneceğine ilişkin vir ek teminat içeren çeşittir.
– Karşılıklı Akreditif: Transit ticarette bulunan aracılı satışlarda kullanılan bir akreditif çeşididir. Aradaki firma hem amir hem de lehtar konumunu üstelenmektedir. Bu akreditif türünde çeşitli şartlar var olup bu şartların sağlanması gerekmektedir.
– Rotatif Akreditif: Yenilen akreditif olarak ifade edilmektedir. Mal kullanıldıkça herhangi bir ek anlaşma veya talimata gerek kalmaksızın aynı şart ya da tutar üzerinden otomatik olarak yenilenmektedir. Bu akreditif çeşidinde tutar olarak veya süre olarak sınırlar belirlenir.
– Kırmızı Şartlı Akreditif: Akreditifin üzerinde kırmızı olarak belirtilen, malların satın alınması, işlenmesi, ambalajlanması, ulaşımı ve depolanması sürecinde kullanılmak üzere bir avans ödemesinin yapılacağını belirten akreditif çeşididir.
– Yeşil Şartlı Akreditif: İthalatçıya peşin ödeme yapılma olanağı verilen bir akreditif çeşididir. Ödemeler, malların depolandığı gibi halleri gösteren faturalar ve makbuzlar karşısında yapılmaktadır.
– Garanti Akreditif: Garanti mektubu gibi olan bir akreditif türüdür. Herhangi bir malı değil hizmeti içermektedir. Hizmetin garanti altına alınması için tercih edilir.
– Devredilebilir Akreditif: Lehdar tarafından başka bir lehdara devredilebilme sağlayan işlem türüdür. Bu devir yalnız bir defa yapılabilmektedir.
Akreditif Süreci Nasıl İşler?
Akreditif sürecinde ilk olarak alım ve satım tarafları arasında bir anlaşma imzalanmaktadır. Bir başka ifade ile amir ve lehdar kendi arasında malın alım ve satımına ilişkin bir anlaşma yaparlar. Bu anlaşma ile ithalatçı, yani amir kendi bankasına başvurur ve ihtacatçı yani lehdar adına L/C (akreditif) açılmasını talep eder. Bu durumda banka, amir banka niteliğindedir. Amir banka, muhabir bankaya ulaşır ve bu akreditifi iletir. Akreditif beyannamesini alan muhabir banka, bununla beraber lehdara yani ihracatçıya ulaşmaktadır.
Mallar, tüm bilgilendirmeler bittikten sonra ithalatçıya gönderilir. Vesaik belgesi muhabir bankaya iletilir ve mal bedeli bildirimi yapılır. Daha sonraki aşamada muhabir banka, amir bankaya ulaşır, malların bedelini tahsil eder. Son aşamada amir banka, akreditif bedelinin ödendiğini göstermek için elinde mevcut belgeleri ithalatçıya iletir. Böylece akreditif süreci tamamlanır ve ticaret güvenli bir biçimde yapılmış olur. Bundan sonraki süreçte ise amir banka ile ithalatçı arasında belirlenmiş planlama çerçevesinde ödeme işlemleri gerçekleştirilir.
